De laatste halte van de Shinkansen des levens

Ik denk niet dat iemand dit nog leest, maar weer je gebeente, ieder die hier is! Dit is geen leuke post over tempels met foto's van dieren. Als je die zoekt, scroll dan gauw door.

Waar dit wel over gaat? Over hoe ik de afgelopen maanden en in het bijzonder onze reis heb beleefd, en waar die vrijheid vandaan komt. Op het hebben van zelfmoordgedachten zit een taboe. Op het hebben van plannen nog meer. Iets wat de vervreemding en isolatie nog verder in de hand werkt. Steek die mening maar ergens waar de zon niet schijnt. Het lijkt nooit het juiste moment dit aan te kaarten, maar vandaag, op Jans verjaardag, kan ik me geen beter moment bedenken. Komt ie:

Een on-wijs persoon in mijn leven (wel onwijs lief) sprak voor we op reis gingen een aantal woorden die me in Japan veelvuldig bezig hebben gehouden. De woorden waren ontleend aan een boek geloof ik, maar het is niets nieuws.

Ze gingen over dat ik me misschien juist wel prettig zou voelen in Japan vanwege mijn autistme. Omdat iedereen daar een vreemde is.

Dat is wel blijven plakken. Een gevoel van vervreemding is een constante in mijn leven, maar ik begreep niet hoe mijn autisme en een land daar verband mee hielden.

Hij was niet de eerste noch de laatste die deze suggestie opperde - Japan zou fijn zijn voor mij omdat het zo autismevriendelijk is vanwege de cultuur, de regels, enzovoort.

Ooit heeft iemand naar mijn gedrag gekeken en een aantal aspecten daarvan beoordeeld als "te veel" of "te weinig", aan de hand van een boek - niet meer dan een subjectieve beoordeling tegen de lat van de op dat moment heersende vertoog. Daar kwam het oordeel autisme uit. Veel plezier met de info, houdoe en bedankt.

Dat is precies waar de schoen knelt voor mij - de DSM is misschien wel een standaard die wereldwijd gebruikt wordt, het blijft een vergelijking tegenover gedrag wat op dat moment normaal is. Voldoe jij op deze aspecten volgens mij aan de norm?

Het is dus in mijn ogen ontzettend modegevoelig, en op zijn minst enigszins subjectief. De norm is immers aan verandering onderhevig door zowel de tijd als door de wereld heen.

Zou ik dan ook autisme hebben in Japan? Of is mijn gedrag daar normaler? Heeft iemand die daar is opgegroeid dan sneller "autistisch gedrag" dan hier? Of is dit allemaal aan verandering onderhevig daar diezelfde "normaal" dat ook is?

Toch was dat niet het voornaamste waar ik mijn hoofd over brak. Het boek dat werd gerefereerd stelde dus dat mensen met autisme zich vaker de vreemde eend voelen, maar omdat iedere toerist die naar Japan gaat zich vreemd voelt, zouden de autisten in kwestie zich dus normaler voelen.

Een ding werd me duidelijk deze reis:

1. De schrijver in kwestie is overduidelijk wit 2. De schrijver in kwestie is overduidelijk cis.

In Nederland ben ik de vreemde eend en dat ziet men direct aan mijn kleur, mijn gelaatstrekken, mijn haar, mijn ogen. Handen gaan direct op de portemonnee wanneer ik achter ze sta, als ik langsfiets hoor ik soms "kankerturk" en in de winkel heb ik security altijd in mijn kielzog. Met andere woorden: ik ben bruin en daarmee zichtbaar anders.

Dit verandert niet in Japan, het land waar bijna elk huidverzorgingsproduct een whitening element lijkt te bevatten (Geert kocht per ongeluk zo'n tube zonnebrand, door mij "Michael Jackson pasta" genoemd). Ook daar ben ik zichtbaar anders. Een ander. Een vreemde. Dan laten we tattoos nog even buiten beschouwing - die zijn immers een keuze.

Trans zijn volgens Thierry en kornuiten ook. Technisch gezien waar: ik kon kiezen tussen in transitie gaan of zelfmoord. Als trans persoon ben ik me continu bewust van mijn positie als ander - soms zichtbaar, soms niet. Je hebt een ander leven geleid, je bent controversieel, niet normaal. Oh, hoe vaak ben ik me bewust van de onveiligheid ervan - de enige trans persoon zijn in een ruimte is niet eens het ergste, dat is de norm, maar het is het "als men dit van me weet, ben ik de lul", in situaties die al snel als onveilig voelen. Mijn PTSS zal hier ongetwijfeld een rol in spelen.

Ook in Japan was dit niet anders. Leuk dat de metro's vaak op tijd waren en mensen in de rij gaan staan, maar in die rij ben ik nog immer een vreemde. Mijn bruine lijf is ook hier zichtbaar anders. Minder. Al is dat niet zo uitgesproken als in Nederland, het was wel verstandig Geert het woord te laten doen daar we anders direct geweigerd zouden worden in restaurants.

Men ziet trans zijn vaak als een lichamelijk iets, maar mentaal zijn de tekenen van vervreemding voor mij (en ik schat in velen) iets dat je zichtbaarder meedraagt dan welk litteken dan ook. Voor mezelf vergeet ik het vaak genoeg, maar gooi me in een menigte vreemden of vrienden en ik word me snel bewust van mijn positie als "ander", en zij die het weten van mij, doen dit onbewust vaak ook. Het blijft wennen voor hen, waarmee dat anders-zijn in stand wordt gehouden.

Ik geloof dat mensen met autisme zich heus extra prettig kunnen voelen in Japan. Vooral als zij wit en cis zijn - privileges die maar al te makkelijk worden vergeten. Sommige culturen passen nou eenmaal beter bij bepaalde eigenschappen dan andere.

De mijne heb ik nooit gevonden.

En dat is deels waarom deze reis voor mij ook een eindpunt was. Ik voel me niet thuis. Wel in mijn lijf, wel in mezelf, maar niet daarbuiten. Een continue gevoel van vervreemding is vermoeiend. Erbij horen interesseert me niet, maar de druk om aan een bepaalde norm te voldoen voel ik maar al te goed. Nadelig behandeld worden omwille van wie ik ben, hijgende instanties in mijn nek die willen dat ik fulltime werk, "iets doe met mijn leven". Alsof het ziek zijn en het managen van mijn PTSS, de stemmen in mijn hoofd, niet genoeg energie kost. De stress laat mijn symptomen niet alleen bestaan, maar maakt ze erger.

Hoop is onzeker en laat je daarom vooruit bewegen. Pessimisme is zeker van zichzelf: het is nu kut en het wordt niet beter. Lang deed hoop me bewegen, maar wat als de hulpverlening niet alleen tekortschiet of nieuw trauma veroorzaakt, maar ook nog eens zegt dat je niet beter kan worden? Ik was uitgeput zonder uitzicht op verbetering. Ik ben uitgeput zonder uitzicht op verbetering. "Ik hou het nog wel vol tot we op reis gaan, dat gun ik Geert nog wel".

Nu zijn we geland. Een welkomstsmsje maakt het definitief. Mijn plannen voelden evenzo definitief.

Plannen liggen in een toekomst. Een toekomst die tweeledig niet bestaat: het is altijd nu, en mijn hoofd staat een toekomst niet toe.

De vrijheid die dat heeft gegeven gedurende de reis (en daarvoor, dit speelt al langer) is onbeschrijflijk - doen wat je wil, zeggen wat je wil, oneindig hier en nu.

Zo loop je langzaam op je zelfgebouwde muur af. Waar die precies is weet ik niet, wel dat ik er al tegen leun.

En terwijl ik daar stond een aantal dagen geleden, misschien onder invloed (dat zou ik natuurlijk nooit doen!), besef ik het volgende:

Je hóéft niet te luisteren naar je gedachten. Je hóéft er niet naar te handelen.

Zo simpel dat ik mezelf met hernieuwde hoop in de golven gooi.

Het spoelt de kakefonie (haha ik zei kak) in mijn hoofd niet weg. De boodschap dat ik er een einde aan moet, nee, ga maken, verdwijnt niet.

Leren om niet te luisteren. Mijn moeder moest eens weten - die kent mijn koppigheid maar al te goed. Niemand kan me vertellen wat te doen. Dat ik niet beter kan worden. Of dat ik er een einde aan moet maken.

Ik zoek naar iets anders om naar te luisteren. Het blijft stil.

Geef het tijd, zeggen ze. Maar elke dag met dit eenzijdige geluid is er een teveel. Zou jij elke dag, maandenlang, de hele dag, hetzelfde kutnummer van Sting kunnen luisteren? Ja, ik luister dit nu op repeat, maar dit is geen kutnummer.

Ik benijd de fans van Modern Talking. Elk liedje klinkt hetzelfde en ze genieten ervan alsof het iets nieuws is.

Misschien hebben zij juist de wijsheid in pacht. Elk moment genieten alsof het iets nieuws is klinkt als een kunst. Maar dan liever zonder die stemmetjes. Die heb ik al genoeg.

Ik heb het gevoel vast te zitten tussen mezelf. Maar als jij beide muren maakt, nee, bent, zit je dan wel vast? Kan je die muur zijn en degene ertussen? Wie ben jij dan?

Ik weet het niet. Ik weet alleen dat ik het tot die tijd op dezelfde manier blijf doen als de maanden hiervoor. Van nu tot nu.

Als je dit helemaal gelezen hebt krijg je een ijsje van me. Voor een kortere versie met meer plaatjes (iets met mosterd en een maaltijd) zie

hier